Efrasiyab'dan Masallar: Tasavvufda Edeb ve Ahlak

EDEB VE AHLAK
İslami hükümler genel olarak üç ana grupta incelenir. a. İtikat, b. İbadet, c. Ahlak. Aslında bu hükümlerin sahaları kısmen birbiriyle örtüşür. Geniş bir bakış açısından itikada ve ibadete ait hükümleri ahlaki hükümler içerisinde değerlendirmek de mümkündür. Bu sebeple peygamber efendimiz "güzel ahlakı tamamlamak için insanlığa gönderildim" buyurmuştur.Aşağıdaki ayet ve hadislerden de anlaşılacağı üzere geniş anlamda din, güzel ahlaktan ibarettir. Bu sebeple Cenab-ı Hakk Kuran-ı Kerim'de Efendimiz (s.a.v) hakkında; "Şüphesiz sen yüce bir ahlak üzeresin" (Kalem Suresi, 4) buyurarak onu övmüştür. Peygamber efendimizin ahlakı ise, Kuran-ı Kerim'in hayata tatbikinden ibarettir. Çünkü sahabe (r.anhum) Hz. Aişe (r.anha) validemize, efendimizin (s.a.v) ahlakından sorduğunda; onun ahlakının Kuran olduğunu söylemiştir. Peygamber (s.a.v) şu hadisi şerifi bu konuya işaret etmektedir."Beni rabbim terbiye etti ve edebimi güzel eyledi." Yine islam'da ahlakın ehemmiyetini efendimizin şu hadisleri de en güzel şekilde ortaya koymaktadır.: 1- "Din güzel ahlaktır." 2- "Müminlerin iman bakımından en mükemmeli ahlakı en güzel olanıdır." 3- "Bir mümin güzel ahlakıyla, geceleri ibadet eden gündüzleri oruç tutan kimselerin derecesine erişir." Edeb, lügatte sevilen şey, sevilen iş, nefsi gerektiği şekilde terbiye etmek, güzel ahlâk ile süslemek demektir. Sûfiyye dilinde: Kişinin kendinden yüksekte bulunan kimsenin haline göz dikmemesi, kendinden küçüğünü de hakir görmemesidir. Ahlak deyince insanın davranışları anlaşılır. İnsanın, dinin ve aklın ölçülerine uygun davranışına ise güzel ahlak denir. Güzel ahlak, edep diye de ifade edilir. Müridin kendisiyle, şeyhiyle, ihvanıyla ve sair insanlarla bulunduğunda riayet etmesi gereken âdabı vardır.
-Bu yazı Muhammed Emin Er'in 'ADAB RİSALESİ' adlı eserinden derlenmiştir

Hakkımda

Yeni bir can dünyaya teşrif etmişti..lakin geldiği yerin ne kadar sefil,ne kadar berbat bir mekan olduğundan habersizdi.Her bir insanın gelişiyle birlikte kara bir leke;bir boyunduruk altına alınmış olduğundan habersiz olduğu gibi,ötelerden çıkıp gelen o çocuğun da bu sefalet yuvasından bihaber olması doğaldı elbette!
Gel zaman git zaman çocuk,büyüyüp bir ergen olmaya başladığında,kendisinden önce gelmiş olanların alışkanlıklarını,kurallarını ister istemez öğrenip onlar gibi hareket eder olmuş;masumiyetinden eser kalmamıştı.Çocukluğunda,oyun oynamak maksadıyla gittiği,fakat arkadaşlarından bir bahaneyle kaçıp hafif esintili çayırların rahatlatıcı kucağında mırıldandığı,
” Sevgi ışınlarına dayanmayı öğrenelim diye,
Ve bu kara vücutlar ve bu güneş yanığı yüz,
Bir bulut ve gölgeli bir ormandır sadece.”*
diye başlayan şiirlerini hatırlar oldu bir hayli zaman sonra..ve içine kapanıp dünya ile olan münasebetlerini kesti bir anda.
Çocukluğundan ergenliğe geçtiği vakitlerdeki anıları durmadan zihnine hücum etmekteydi artık..kendisi olamamıştı ki hiç!Kendi düşüncelerinden sürekli mahrum bırakılarak bu vaziyete gelmişti.Kendi kendine ant içti;bu günden itibaren kimse ama kimse onun gerçek arzularını kendisinden uzaklaştıramayacaktı.Rutin olarak iş dönüşü evine giden ıssız yolda kendi kendine tekrarlamaktaydı şu sözleri,kırılmış bir plak gibi:
”Hissettiklerim ve bildiklerim,size göstermiş olduğum şeylerin içinde hiç parlamadı..asla böyle olamadım,asla görmedim ve asla neler olmuş olabileceğini görmeyeceğim..hiç özgür hissedemedim sizler yüzünden..bu sebeple siz,yalancı dünyanın beş para etmez yardakçıları..size affedilmeyenler unvanını uygun buldum!”
Sanki tüm insanlar kendi hayatlarını,bu biçarenin her şeyini çalıp götürmeye adamıştı.O ise hayatı boyunca kendi dışında herkesi mutlu etmeye çalıştı..ve asla kazanamayacağı bu savaşta durmadan savaştırıldı.Fakat artık eli ayağı tutmayan yaşlı bir adam olmuştu.Artık ölüme hazırlanma vaktinin geldiğini anlamış ve hiçbir şeyi ve hiçbir kimseyi umursamaz olmuştu.
İşte burada sözü geçen o yaşlı adam benim..
Yine söyleniyordu gecenin bir vakti,son demlerini yaşadığı münzevihanesinin penceresinden mehtabı seyrederken:
“Sizler beni kötü bir sınıflamaya soktunuz ve ben de sizi sınıflandıracağım..
bu sebeple sizlere affedilmeyen namını uygun buldum.”

İşte burada sözü geçen o yaşlı adam benim..Efrasiyab

Tasavvufda Edeb ve Ahlak

Hiç yorum yok:

YAZILAR

Hakkımda